Mikroklimat gorący, a woda dla pracowników

Jeżeli wysoka temperatura w pomieszczeniach pracy powoduje, że na stanowiskach pracy wartość wskaźnika PMV przekracza +2,0, to oznacza, iż pracownicy wykonują swoje obowiązki w warunkach mikroklimatu gorącego. PMV jest wskaźnikiem, który przewiduje średnią ocenę dużej grupy osób określających swoje wrażenia cieplne w siedmiostopniowej skali ocen od -3 (zimno) poprzez 0 (obojętnie) do +3 (gorąco). Mikroklimat gorący jest fizycznym czynnikiem szkodliwym i musi być uwzględniony podczas oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą. Ocena taka jest obowiązkiem pracodawcy, który powinien zastosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko.

Jeżeli wartość wyznaczonego wskaźnika obciążenia termicznego WBGT dla danej pracy (jej ciężkości) wykonywanej przez pracownika w mikroklimacie gorącym przekroczy wartość dopuszczalną (NDN), to ryzyko zawodowe powodowane przez obciążenie termiczne będzie nieakceptowalne i należy obniżyć jego poziom do akceptowalnego, np. poprzez skrócenie czasu pracy. Skracanie w ten sposób norm czasu pracy nie może powodować obniżenia należnego pracownikom wynagrodzenia.

Skutki nadmiernego przebywania w mikroklimacie gorącym

• udar cieplny (porażenie cieplne) spowodowane przekroczeniem możliwości termoregulacyjnych i porażeniem ośrodka termoregulacji (najczęściej jest groźny dla życia, temperatura wewnętrzna ciała podnosi się do 41°C lub powyżej);
• wyczerpanie cieplne spowodowane utratą wody i/lub soli przez pocenie, któremu towarzyszą ogólne osłabienie, zawroty głowy, nudności, bóle głowy, chwiejność układu krążenia, czasem omdlenie cieplne;
• bolesne skurcze mięśni i inne dolegliwości ze strony mięśni spowodowane zaburzeniem równowagi wodno-elektrolitowej;
• odwodnienie spowodowane niedostatecznym uzupełnieniem wody utraconej przez pocenie.

Warunki mikroklimatu w pomieszczeniu biurowym

• wilgotność względna powietrza powinna być większa niż 40%;
• pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed niekontrolowaną emisją ciepła;
• w pomieszczeniach powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych, funkcji pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności;
• w pomieszczeniach nieklimatyzowanych powinna być zapewniona stała wymiana powietrza nie mniejsza niż 0,5-krotna w ciągu godziny (wymiana na drodze wentylacji mechanicznej nie jest wymianą stałą);
• wentylacja nie powinna powodować przeciągów ani wyziębienia,
• strumień powietrza pochodzący z wentylacji nawiewnej nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy;
• przy urządzeniach wentylacyjnych należy stosować środki zmniejszające natężenie i rozprzestrzenianie się hałasu i drgań spowodowanych pracą tych urządzeń.

Mikroklimat gorący charakteryzowany jest przez wskaźnik obciążenia termicznego WGBT

Klasa tempa metabolizmu	Tempo metabolizmu	Wartości dopuszczalne WBGT
Odniesienie do jednostki po- wierzchni skóry W/m2	Całkowite (przy średniejpowierzchni skóry 1,8 m2)W	Osoba zaakli- matyzowana w środowisku gorącymoC	Osoba nieza- aklimatyzowana w środowisku gorącymoC
0(spoczynek)	M ≤ 65	M ≤ 117	33	32
1(praca lekka)	65 < M ≤ 130	117 < M ≤ 234	30	29
2(praca średnio ciężka)	130 < M ≤ 200	234 < M ≤ 360	28	26
3(praca ciężka)	200 < M ≤ 260	360 < M ≤ 468	NRP* 25	ORP** 26	NRP* 22	ORP** 23
4(praca bardzo ciężka)	M > 260	M > 468	23	25	18	20

Ważne! Pomiary wskaźników mikroklimatu gorącego wykonują uprawnione do tego uprawnione laboratoria z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu. Pomiary te przeprowadzane są raz na rok lub raz na dwa lata. Kwestie te reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

Urządzenia używane w sterowaniu mikroklimatem

Nowoczesne klimatyzatory to urządzenia, które np. nie powodują zakłóceń pracy komputerów i transmisji danych. Tradycyjny klimatyzator posiada zarówno funkcję chłodzenia jak i grzania. Klimatyzacja ma za zadanie zapewnienie warunków komfortowych wewnątrz pomieszczeń. Dopuszczalne parametry powietrza mogą wynikać z przebywania w tych pomieszczeniach ludzi lub procesów technologicznych. Wentylacja ma za zadanie doprowadzenie i utrzymanie powietrza w pomieszczeniach przez nią obsługiwanych w taki sposób, aby jego czystość, temperatura i ruch pozostawały w określonych granicach, bez ingerencji w parametry powietrza dostarczanego z zewnątrz. Ze względu na sposób wymuszania ruchu powietrza wentylację dzielimy na: naturalną i mechaniczną. Natomiast wentylację mechaniczną dzielimy na: wywiewną, nawiewną i nawiewno-wywiewną. Osuszacze – są to urządzenia, które działają odwrotnie do nawilżaczy. Zadaniem osuszaczy jest obniżenie wilgotności powietrza i utrzymanie jej na określonym poziomie.

Zapewnienie wody, a przepisy

Zgodnie z przepisami pracodawca jest zobowiązany do zapewniania wszystkim pracownikom wody zdatnej do picia lub innych napojów. Powinien on w spełnianiu tego obowiązku brać pod uwagę wartości odżywcze wody.

Zgodnie z § 112 rozporządzenia z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca został zobowiązany do zapewniania wszystkim pracownikom wody zdatnej do picia lub innych napojów.  Należy więc podkreślić, że zaopatrzenie w wodę pitną dotyczy wszystkich pracowników niezależnie od panujących warunków atmosferycznych. Natomiast pozostałe napoje powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy i potrzeb fizjologicznych pracowników. Szczegółowe zasady zaopatrzenia w napoje pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych określają odrębne przepisy – rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.

Pracodawca ma obowiązek zapewnić napoje profilaktyczne pracownikom wykonującym prace w następujących warunkach:

• gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C,
• mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000,
• przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C lub powyżej 25°C,
• przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,
• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C.

Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy określa także  miejsce czerpania wody zdatnej do picia. Powinno znajdować się nie dalej niż 75 m od stanowisk pracy. Co więcej, zbiorniki, przewody i miejsca czerpania wody powinny być zabezpieczone przed zanieczyszczeniem lub zakażeniem. Czerpanie wody ze zbiorników ma odbywać się wyłącznie z zaworów czerpalnych. Natomiast miejsca czerpania wody nienadającej się do picia powinny być oznakowane zgodnie z Polską Normą.